Jakie są najczęstsze przyczyny kataru zatokowego?

Katar zatokowy często pojawia się w przebiegu zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Jest uciążliwy i może wywołać dodatkowe, nieprzyjemne objawy. Co gorsza, jego obecność w zatokach sprzyja nadkażeniu bakteryjnemu, może więc zaostrzyć i przedłużyć chorobę. Skąd się bierze katar zatokowy i jak go leczyć?

Przyczyny kataru zatokowego

Katar zatokowy najczęściej rozwija się na skutek infekcji wirusowej. W odpowiedzi na atak drobnoustrojów układ odpornościowy rozwija miejscowo stan zapalny, który ma utrudnić im namnażanie się w organizmie. Dochodzi więc do obrzęku i przekrwienia błony śluzowej nosa i zatok, a naczynia krwionośne w tym obszarze stają się bardziej przepuszczalne. To sprawia, że komórki układu odpornościowego z łatwością migrują w miejsce infekcji, gdzie mogą zwalczać wirusy.

Niestety stan zapalny negatywnie wpływa na nasze samopoczucie. Obrzęk śluzówki nosa utrudnia oddychanie, a większa przepuszczalność naczyń krwionośnych przyczynia się do rozwoju kataru. Początkowo jest on wodnisty, jednak z czasem gęstnieje i zaczyna zalegać. To właśnie katar zatokowy – gęsty, kleisty, oblepiający komórki nabłonka dróg oddechowych i upośledzający naturalne mechanizmy oczyszczania dróg oddechowych.

Niektóre osoby są bardziej podatne na rozwój zapalenia nosa i zatok. Chorobie tej sprzyjają dodatkowe czynniki, które upośledzają drenaż dróg oddechowych, np.:

• wady anatomiczne, np. krzywa przegroda nosowa,
• narażenie na toksyczne substancje we wdychanym powietrzu, np. dym tytoniowy, smog,
• uszkodzenie rzęsek obecnych na nabłonku dróg oddechowych, które może wynikać z niektórych chorób lub palenia papierosów,
• alergia – u jej podłoża również leży stan zapalny, który wywołuje obrzęk śluzówki i nadprodukcję wydzieliny.

Jakie objawy pojawiają się wraz z katarem zatokowym?

Zalegająca w zatokach wydzielina przyczynia się do rozwoju kolejnych objawów zapalenia zatok. Należą do nich np.:

• ból głowy, który nasila się przy pochylaniu,
• upośledzenie węchu,
• ból i tkliwość twarzy w okolicy oczu, czoła i policzków,
• wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• obrzęk i uczucie rozpierania twarzy^[1].

Jak leczyć katar zatokowy?

Do leczenia kataru zatokowego możemy wykorzystać preparaty miejscowe oraz doustne. Bezpośrednio do nosa i zatok stosowane są:

• aerozole na bazie środków obkurczających naczynia krwionośne w śluzówce – mogą zawierać np. ksylometazolinę lub oksymetazolinę,
• hipertoniczna woda morska – upłynnia nieco katar zatokowy, może więc ułatwić oczyszczenie nosa,
• płukanie zatok – zabieg ten ma na celu oczyszczenie śluzówki z wydzieliny.

Z kolei preparaty doustne mogą zawierać olejki eteryczne, np. eukaliptusowy, mirtowy, pomarańczowy i cytrynowy. Wykazują one właściwości przeciwzapalne i odkażające, które wspomagają organizm w walce z infekcją. Przede wszystkim jednak olejki działają bezpośrednio na katar zatokowy – pobudzają produkcję rzadkiej wydzieliny, która go rozrzedza. Dodatkowo wzmacniają ruchy rzęsek obecnych na nabłonku dróg oddechowych, które transportują śluz na zewnątrz^[2].

Badania wykazały, że leki ziołowe mogą zmniejszyć objawy zapalenia zatok i skrócić czas trwania choroby. Jeżeli jednak mimo leczenia dolegliwości się utrzymują lub nasilają, warto skonsultować się z lekarzem. Może to świadczyć o rozwoju nadkażenia bakteryjnego, które czasem wymaga podania leków na receptę.

^[1] Wachnicka-Bąk, A., Lipińska-Opałka, A., Będzichowska, A., Kalicki, B., & Jung, A. (2014). Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10(1): 25-31.

^[2] Rapiejko P., Talik P., Jurkiewicz D., Nowe możliwości leczenia ostrego zapalenia zatok przynosowych zgodnie z EPOS 2020, Otolaryngologia Polska 2021, 76(1): 29-39.

Wioletta Kot

Cześć! Na początku chciałabym powiedzieć kilka słów na swój temat. Mam na imię Wiola i pochodzę z Poznania, natomiast obecnie mieszkam w Krakowie gdzie ukończyłam dietetykę na wydziale lekarskim na Uniwersytecie Jagiellońskim. Moją pasją jest dietetyka, psychologia, kosmetologia i ogólnie temat zdrowia – właśnie dlatego postanowiłam poprowadzić bloga, w którym będę dzielić się z Wami moją wiedzą! Dietetyką zaczęłam interesować się jeszcze jako nastolatka – dzięki zmianie stylu życia zrzuciłam 30 kg! A aktywność fizyczna szybko stała się moją pasją ;) Jak tylko pogoda sprzyja to uwielbiam biegać po parku, ćwiczę także regularnie na siłowni – to znacznie poprawia moje samopoczucie!