Dieta bezglutenowa
W dzisiejszych czasach nastała moda na stosowanie diety bezglutenowej. Każdy uważa, że gluten to zło i by być na czasie wyklucza go z diety. Obserwując „świat gwiazd” można zauważyć także, że wielu celebrytów stosuje diety ograniczające lub całkowicie wykluczające gluten. I teraz nasuwa się pytanie – czy to ma sens? No cóż – jeśli stosują ją osoby, które faktycznie mają przeciwwskazania do spożywania glutenu to jak najbardziej tak. Natomiast jeśli ktoś rezygnuje ze zbóż zawierających gluten tylko dlatego, że inni tak robią lub dlatego, ze stało się to modne, a nie ma żadnych przeciwwskazań medycznych do jego spożywania – to nie widzę w tym najmniejszego sensu. Pamiętajmy – gluten to nie trucizna
Zacznijmy może od tego czym właściwie jest gluten i kto musi stosować dietę, która go wyklucza.
Co to jest gluten?
Gluten jest to mieszanina białek prolamin i glutein występujących głównie w bielmie zbóż takich jak pszenica, żyto czy jęczmień. Używany jest często jako zagęstnik, nośnik aromatu czy smaku. Istnieją jednostki chorobowe, które wymagają stosowania diety bezglutenowej – powiem więcej – dla których dieta wykluczająca gluten jest niezbędna i stanowi podstawę leczenia.
Czym jest celiakia?
Mowa tu o osobach cierpiących na celiakię, znaną także pod nazwą „choroba trzewna„. Jest to choroba genetyczna i ma charakter autoimmunologiczny. U osób cierpiących na chorobę trzewną gluten powoduje zanik kosmków jelitowych co skutkuje zaburzeniami wchłaniania, prowadzi do niedożywienia i niedoborów różnych ważnych dla organizmu składników odżywczych. Osoby cierpiące na celiakię skarżą się na szereg nieprzyjemnych dolegliwości związanych ze spożywaniem produktów glutenowych. Występują u nich biegunki tłuszczowe, silne bóle brzucha, wzdęcia, obniżenie masy ciała, zaburzenia rozwoju fizycznego (u dzieci), a także osteoporoza czy niedokrwistość z niedoboru żelaza. Celiakia może przybierać różne postacie i od tego z którą z nich mamy do czynienia może mieć wpływ na odczuwane przez chorego dolegliwości.
W przypadku celiaki dieta bezglutenowa jest jedyną skuteczną metodą i to właśnie te osoby powinny najbardziej wziąć sobie do serca eliminację glutenu. Coraz częściej słyszy się także o wykluczaniu glutenu przy autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy – chorobie Hashimoto, a czasem mowa jest nawet o cukrzycy typu I, autyzmie, RZS czy ADHD – ale do tych przypadłości należy podejść indywidualnie. W ich przypadku zalecane jest ograniczenie glutenu, ponieważ często współistnieją z chorobą trzewną (jednak przed wprowadzeniem restrykcji należy przeprowadzić pełną diagnostykę w kierunku celiakii).
Co zawiera gluten
Osoby cierpiące na celiakię muszą całkowicie wyeliminować pszenicę (także orkisz), żyto, jęczmień oraz wszystkie produkty, które mają ich dodatek. Nie zawsze są to produkty typowo zbożowe jak chleb czy makaron. Gluten kryje się także w produktach, w których wiele osób się go tam nie spodziewa – np. sosy instant czy niektóre leki. W Polsce osobom chorującym na chorobę trzewną zabrania się także spożycia owsu i produktów z jego dodatkiem – jest to zboże wysoko zanieczyszczone glutenem.
Nie ulega wątpliwości, że osoby, które mają wskazania do eliminacji glutenu powinny być odpowiednio wyedukowane i mieć szeroką wiedzę na temat źródeł występowania glutenu oraz umiejętność uważnego czytania etykiet i analizy składu produktu. Bezwzględnie zabrania się im spożywania produktów, na których widnieje napis: „może zawierać gluten” – wszystkich tego typu informacji napisanych w różnych formach.
Bezpieczne są dla bezglutenowców produkty ze znakiem przekreślonego kłosa. Właśnie takie produkty powinni wybierać i kupować.
Co więcej – osoby chore powinny regularnie sprawdzać skład produktów, nawet tych, których często używają, ze względu na to, że producent może wprowadzić zmiany do receptury.
Zalecenia w diecie bezglutenowej
Zalecenia do diety bezglutenowej wykraczają poza samo „spożywanie posiłków”. Dotyczą także ich przygotowania. Osoby z celiakią powinny mieć swoje naczynia i sztućce – nie wolno używać deski na której wcześniej krojony był tradycyjny chleb, gotować w garnku, w którym wcześniej gotował się produkt zawierający gluten ani nawet mieszać tą samą łyżką produktu bezglutenowego i tego, który gluten zawiera. Zaleca się także stosowanie osobnych pojemniczków na różne produkty spożywcze, np. masło – ze względu na to, żeby nie przenosić okruchów chleba.
Badania pokazują, że opłatek przyjmowany w czasie Komunii Świętej zawiera aż 25-30 mg glutenu – dlatego wniosek jest prosty – osoby z chorobą trzewną nie powinny go przyjmować.
Czy gluten szkodzi?
Gluten nie szkodzi :) Dla osób zdrowych nie ma żadnych przeciwwskazań do jego spożywania. Dieta bezglutenowa jest trudniejsza do zbilansowania, co może prowadzić do pewnych niedoborów. Osoby, które bez pomocy specjalisty same przechodzą na dietę bezglutenową najczęściej całkowicie rezygnują z przetworów zbożowych, a w zamian wybierają wysoko przetworzone produkty bezglutenowe o niskiej wartości odżywczej. Produkty zbożowe są dobrym źródłem błonnika pokarmowego, żelaza, cynku, selenu oraz witamin z grupy B. Dlatego rezygnacja z ich spożycia bez powodu nie jest wskazana. Co więcej – eliminacja produktów zbożowych często pociąga za sobą większe spożycie cukru czy nasyconych kwasów tłuszczowych – co może przyczyniać się do rozwoju miażdżycy, nadciśnienia, nadwagi, otyłości oraz wielu innych chorób.
Dieta bezglutenowa a odchudzanie
Czy niejedzenie glutenu powoduje, że chudniemy? Nie. Nadmiar spożywanych kalorii w stosunku do naszego zapotrzebowania powoduje wzrost masy ciała, a nie gluten. A na argumenty: „Ale koleżanka stosowała i schudła” odpowiem – schudła, bo zrezygnowała z produktów glutenowych, a nie zastąpiła ich produktami bezglutenowymi. Więc zwyczajnie przyjmowała mniej kalorii. Jeśli osoba stosuje zamienniki bezglutenowe, to proszę mi wierzyć, wcale nie są one mniej kaloryczne od tradycyjnych glutenowych produktów, a często są nawet bardziej bogate energetycznie.
Podsumowanie
Podsumowując zalecam stosowanie diety bezglutenowej osobom, które mają odpowiednie wskazania medyczne. Nie zachęcam do przechodzenia na dietę pozbawioną glutenu ze względu na modę czy chęć zgubienia zbędnych kilogramów.
Ale to, że dieta bezglutenowa stała się modna ma swoje plusy! Dzięki temu osoby cierpiące na celiakię mają łatwiejszy dostęp do produktów bezglutenowych. Bo jak wiadomo – jak jest popyt to i firmy chętniej wypuszczają produkty z symbolem przekreślonego kłosa ;)
Hej mam na imię Kasia i studiuję dietetykę na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi. Łódź jest mi bliska nie tylko ze względu na studia, jest to także moje miasto rodzinne, dlatego nie miałam wątpliwości, że to właśnie tutaj chcę rozpocząć spełniać kolejny z moich celów – zostać dobrym specjalistą w zakresie żywienia! Prócz zdrowego odżywiania interesuję się także sportem, muzyką oraz dobrym filmem. Uwielbiam aktywne spędzanie czasu – od spacerów, przez basen po ćwiczenia na siłowni – jest to mój sposób na zapomnienie o problemach ;) Chętnie podzielę się z Wami moją wiedzą – zachęcam do śledzenia bloga!
Najnowsze komentarze