Choroby jamy ustnej – zbiór najważniejszych informacji

Błona śluzowa jamy ustnej często jest wyznacznikiem ogólnej kondycji zdrowia danej osoby. Różnego rodzaju schorzenia ogólnoustrojowe mogą się manifestować w postaci dolegliwości w obrębie jamy ustnej (np. afty). Chorobom jamy ustnej sprzyja również niewłaściwa i nieregularna higiena. Jakie są najczęstsze choroby jamy ustnej? Jak je leczyć?

Jama ustna – dlaczego jest podatna na schorzenia?

Jama ustna codziennie ma kontakt z czynnikami zewnętrznymi – zarówno z dostającym się do dróg oddechowych powietrzem, jak i z pokarmem, często bogatym np. w cukry.

Naturalny jest więc fakt, iż jama ustna każdego dnia styka się z milionami patogenów. Dodatkowo niektóre bakterie bytują na co dzień w jej obrębie, tworząc tzw. mikrobiom jamy ustnej.¹

Najczęstsze choroby jamy ustnej

Choroby błony śluzowej jamy ustnej mogą mieć różnorodny charakter. Poniżej przedstawiamy najczęstsze.

Kandydoza jamy ustnej

Jest to stan zapalny śluzówki jamy ustnej wywołany przez grzyby (drożdżaki). Schorzenie jest bardzo powszechne wśród niemowląt, diabetyków oraz osób korzystających z protez zębowych. Kandydoza może mieć kilka postaci i zawsze należy skonsultować ją ze stomatologiem oraz wspólnie wyeliminować przyczynę schorzenia.²

Aftowe zapalenie jamy ustnej

Afty są jedną z najczęstszych dolegliwości pojawiających się w jamie ustnej. Często przybierają postać choroby nawracającej (RAS). Główną przyczyną, poza bakteriami, mogą być również niedobory (np. kwasu foliowego), inne choroby oraz uszkodzenia mechaniczne w jamie ustnej.³

Afty mają postać nadżerki, pokrytej białym nalotem i otoczonej zaczerwienioną obwódką.³

Zapalenie przyzębia

Zapalenie przyzębia, inaczej nazywane paradontozą, to jedna z najpoważniejszych chorób jamy ustnej. Schorzenie to wiąże się ze znaczną destrukcją dziąseł, co w zaawansowanym stadium powoduje ich cofanie się (zanik).⁴

To z kolei skutkuje odsłonięciem szyjki zębowej, zwiększeniem ruchomości zębów i w ostateczności – ich wypadnięciem.⁴

Leukoplakia jamy ustnej

Leukoplakia jamy ustnej to bardzo często stadium przedrakowe jamy ustnej. Schorzenie ma bardzo charakterystyczny, biały nalot, przypominający nieco skupisko kilku „płatów” o równych i wyraźnych granicach, występujących najczęściej na języku. Pojawiać się mogą również nadżerki czy pęknięcia.⁵

Choroby jamy ustnej – jak uniknąć?

Podstawą w profilaktyce chorób jamy ustnej jest odpowiednia higiena. Dzięki dokładnemu szczotkowaniu zębów można pozbyć się osadu, zgromadzonego na zębach w ciągu dnia.⁶

Warto pamiętać także o wieczornym nitkowaniu zębów, co pozwoli na dokładne usunięcie resztek pokarmu (stanowią one pożywkę dla bakterii). Dla wzmocnienia efektu antybakteryjnego dobrze sięgnąć po płyny do płukania jamy ustnej.⁶

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby jamy ustnej,należy także ograniczyć ilość cukru w diecie (zwłaszcza z żywności przetworzonej, np. gotowych słodyczy czy wypieków).⁷

Warto także zrezygnować z palenia papierosów, które są jedną z częstszych przyczyn rozwoju raka jamy ustnej (i pojawiającej się wcześniej leukoplakii).⁸

Choroby jamy ustnej – jaki lekarz? Diagnostyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej

Specjalistą, do którego należy udać się na samym początku, jest stomatolog. Po wstępnych oględzinach oraz wykonaniu badań dodatkowych (w zależności od podejrzeń) może skierować on do innych lekarzy. Jednak większość schorzeń leczona jest w gabinecie stomatologicznym.

Leczenie dobiera się na podstawie danego schorzenia, a dolegliwości związane ze stanem zapalnym jamy ustnej, obecnością nadżerek czy początkowych etapów paradontozy, można złagodzić przy pomocy preparatów, takich jak Sachol.⁹

Żel zawiera salicylan choliny oraz chlorek cetalkoniowy – substancje działające przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Dzięki temu zmniejsza natężenie stanu zapalnego i uśmierza przykre dolegliwości, m.in. ból i pieczenie. Sachol należy stosować zgodnie z zaleceniami – 2-3 razy dziennie, a po aplikacji preparatu należy wstrzymać się na ok. 30 minut z jedzeniem i piciem.⁹

Bibliografia:

1. Abranches J., Zeng L. i inni, Biology of Oral Streptococci, Microbiology Spectrum, 2018,6.
2. Maciejewska J., Kandydoza błony śluzowej jamy ustnej, Medycyna Praktyczna, 2017, dostęp: 5.12.2021
3. Owrzodzenia aftowe, Przegląd Pediatryczny, dostęp: 5.12.2021
4. Tomaszewska I., Zapalenie przyzębia, Medycyna Praktyczna, 2017, dostęp: 5.12.2021
5. Walter A., Starzyńska A., Diagnostyka stanów przedrakowych błony śluzowej jamy ustnej, Forum Medycyny Rodzinnej, 2016, dostęp: 5.12.2021
6.  Tomaszewska I., Higiena jamy ustnej dorosłych pacjentów, Medycyna Praktyczna, 2017, dostęp: 5.12.2021
7.  Turska-Szybka A., Które produkty żywnościowe mają najbardziej niekorzystny wpływ na zęby?, Medycyna Praktyczna, 2016, dostęp: 5.12.2021
8. Stańczyk J., Wpływ palenia tytoniu na stan zdrowia dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, 2012, dostęp: 5.12.2021
9. Charakterystyka Produktu Leczniczego Żel stomatologiczny Sachol, dostęp: 23.04.2022.

Wioletta Kot

Cześć! Na początku chciałabym powiedzieć kilka słów na swój temat. Mam na imię Wiola i pochodzę z Poznania, natomiast obecnie mieszkam w Krakowie gdzie ukończyłam dietetykę na wydziale lekarskim na Uniwersytecie Jagiellońskim. Moją pasją jest dietetyka, psychologia, kosmetologia i ogólnie temat zdrowia – właśnie dlatego postanowiłam poprowadzić bloga, w którym będę dzielić się z Wami moją wiedzą! Dietetyką zaczęłam interesować się jeszcze jako nastolatka – dzięki zmianie stylu życia zrzuciłam 30 kg! A aktywność fizyczna szybko stała się moją pasją ;) Jak tylko pogoda sprzyja to uwielbiam biegać po parku, ćwiczę także regularnie na siłowni – to znacznie poprawia moje samopoczucie!